ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Εκπαίδευση & κοινωνικοποίηση

Η κοινωνικοποίηση θα μπορούσε να οριστεί ως η πορεία συγκρότησης και εξέλιξης της προσωπικότητας και κοινωνικής ένταξης του υποκειμένου. Σύμφωνα με τον Hurrelman, η κοινωνικοποίηση είναι η διαδικασία διαμόρφωσης και ανάπτυξης της ανθρώπινης προσωπικότητας σε εξάρτηση από και σε αντιπαράθεση με τους κοινωνικούς και πραγματικούς-υλικούς όρους ζωής, που απαντώνται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή της ιστορικής πορείας της κοινωνίας. Πρόκειται για μια διαδικασία στην οποία συμπράττουν άτομο και κοινωνία και στην πορεία της οποίας ένας βιολογικός οργανισμός διαμορφώνεται σε μια κοινωνική προσωπικότητα που αναπτύσσεται συνεχώς σε μια σχέση αλληλεπίδρασης με τις συνθήκες ζωής.

Ο Freud την παρουσιάζει με ένα δράμα, με μια πάλη που επαναλαμβάνεται αδιάκοπα ανάμεσα στα τρία μέρη της προσωπικότητας: πρώτο, τη φύση του ανθρώπινου πλάσματος, τα βιολογικά του ένστικτα, δεύτερο, τις εμπειρίες του από την πραγματικότητα, που αποτελούν το «εγώ» του και, τρίτο, το «υπερεγώ» του, την ηθική εξουσία μέσα στον άνθρωπο, τη συνείδηση που λειτουργεί ασυνείδητα. Τα πρώτα στοιχεία της η νόρμα που δημιουργεί το υπερεγώ τα παίρνει από τους γονείς και στη συνέχεια μαζεύει στοιχεία και από όσους διαδέχονται τους γονείς, όπως είναι οι δάσκαλοι, οι εθνικοί ήρωες ή οι μεγάλες φυσιογνωμίες της κοινωνίας. Σύμφωνα με τον Freud, η μελλοντική προσωπικότητα διαμορφώνεται κυρίως στην ηλικία των τεσσάρων χρόνων. Και η παραπέρα εξέλιξή της έχει ήδη καθοριστεί. Κυρίαρχη θέση, κατ' αυτόν, στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης έχει η οικογένεια.

Η εκπαίδευση, με την πλατιά έννοια του όρου, από την παιδική ηλικία ως την ενηλικίωση, αποτελεί ένα ζωτικό μέσο κοινωνικού ελέγχου. Η σημασία της αυξήθηκε κατά πολύ στην τελευταία εικοσαετία με την ταχύτατη επέκταση της εκπαίδευσης όλων των επιπέδων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Με την εκπαίδευση οι νέες γενιές μαθαίνουν τους κοινωνικούς κανόνες και τις ποινές που επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασής τους. Διδάσκονται, ακόμα, τη «θέση» τους και τις «υποχρεώσεις» τους στο σύστημα κοινωνικής διαφοροποίησης και στρωμάτωσης.

Στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου προεξάρχει η γενική εκπαίδευση και όπου εμφανίζεται μια σημαντική επαγγελματική ομάδα δασκάλων, η εκπαίδευση αποτελεί επίσης ένα σημαντικό τύπο κοινωνικού ελέγχου (ως πηγή της επιστημονικής γνώσης), που ανταγωνίζεται και καμιά φορά συγκρούεται με άλλους τύπους ελέγχου. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να γίνει ιδιαίτερα έντονη με την επέκταση της ανώτατης εκπαίδευσης σε πολύ μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού, όπως δείχνει η εμπειρία των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να γίνει ένας από τους κύριους παράγοντες μεταβολών και καινοτομιών στον τομέα των κοινωνικών κανόνων.

Από όλα αυτά θα μπορούσε εύκολα να υποθέσει κανείς ότι η εκπαίδευση μέσα σε μια κοινωνία που εξελίσσεται με γρήγορο ρυθμό είναι εκτεθειμένη σε σημαντικές εντάσεις. Ως υπερασπιστής της «παράδοσης», αναλαμβάνει συνήθως ένα πολύ συντηρητικό ρόλο. Έχοντας υπόψη ότι το μέλλον θα είναι πολύ διαφορετικό από το παρόν, μπορούμε να φανταστούμε πως και η εκπαίδευση πρέπει να είναι εξαιρετικά εύκαμπτη. Η σύγκρουση αυτή είναι πέρα για πέρα αναπόφευκτη μέσα σε μια ασταθή κοινωνία, όπως αυτή του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού.

Κωνσταντίνος Ραμπίδης, Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.,

H κοινωνικοποίηση του ανθρώπου: Γενική θεώρηση

με ειδικότερη αναφορά στην εκπαίδευση,

Eπιστημονικό Bήμα, τ.6, - Mάρτιος 2007.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γραφεί η περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 80 λέξεις.

25 Μον.

2. Πώς επιδρά η εκπαίδευση στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, σύμφωνα με τον συγγραφέα;

10 Μον.

3. «Έχοντας υπόψη ότι το μέλλον θα είναι πολύ διαφορετικό από το παρόν, μπορούμε να φανταστούμε πως και η εκπαίδευση πρέπει να είναι εξαιρετικά εύκαμπτη»: να αναλυθεί το νόημα της παραπάνω πρότασης σε δύο παραγράφους, με τη μέθοδο της αιτιολόγησης.

10 Μον.

4. Με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο, να παρουσιάσετε τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.

5 Μον.

5. α. Να εντοπίσετε και να αναλύσετε το συλλογισμό με τον οποίο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου.

4 Μον.

β. Να γραφούν οι αντίθετες λέξεις των επιτονισμένων λέξεων του κειμένου.

6 Μον.

6.  Η κοινωνικοποίηση θεωρείται μια διαδικασία, η οποία συντελείται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Αφού παρουσιάσετε τους φορείς της και με ποιον τρόπο μπορούν να εντάξουν ομαλά το άτομο στην κοινωνία, να αναφερθείτε στους κινδύνους που ελλοχεύουν, όταν η διαδικασία αυτή δε συντελείται ορθά. (Αποδεικτικό δοκίμιο, 500-550 λέξεων).

40 Μον.

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος