ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

-->

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή: quod, quia, quoniam, quando

cum (αιτιολογικός) + υποτακτική

Εκφορά: οριστική: αντικειμενική αιτιολογία

υποτακτική: υποκειμενική αιτιολογία, η οποία είναι αποτέλεσμα μιας λογικής εσωτερικής διεργασίας.

v Στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως επιρρήματα ή εμπρόθετοι προσδιορισμοί που σημαίνουν «γι’ αυτό το λόγο».

Β. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή: ut (κατάφαση) / ne (άρνηση)

quo (όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος)

Εκφορά: → υποτακτική (γιατί ο σκοπός στα λατινικά

θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση)

ενεστώτα (από αρκτικό χρόνο)

παρατατικό (από ιστορικό χρόνο)

v Στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως επιρρήματα ή φράσεις που σημαίνουν «γι’ αυτό το σκοπό».

v Εξαρτώνται από ρήματα που δηλώνουν κίνηση.

Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή: ut (καταφατική)

ut non, ut nemo, ut nihil (αρνητική)

Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το αποτέλεσμα στα λατινικά θεωρείται υποκειμενική κατάσταση)

ενεστώτα (από αρκτικό χρόνο)

παρατατικό (από ιστορικό χρόνο)

Χρήση: α. αντικείμενο

β. υποκείμενο

γ. επεξήγηση

δ. επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού

v Στην κύρια πρόταση συνήθως προηγούνται αντωνυμίες ή επιρρήματα όπως: tantus, sic, ita.

Δ. ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ	ΕΚΦΟΡΑ	ΧΡΟΝΟΣ
α. dum, quoad, quamdiu	οριστική (πραγματικό γεγονός που έχει σημασία μόνο από χρονική άποψη).	ΣΥΓΧΡΟΝΟ (παράλληλη διάρκεια)
β. dum	οριστική ενεστώτα	ΣΥΓΧΡΟΝΟ (συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη)
γ. postquam, ubi, ut, simulac, cum primum	οριστική (πραγματικό γεγονός που έχει σημασία από χρονική άποψη)	ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
δ. antequam, priusquam, dum, donec, quoad	1. οριστική (η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη) 2. υποτακτική (η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη)	ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ

Ε. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή: si (καταφατ.) si non/minus (αρνητ.)

si non (αρνητ.)

nisi (αρνητ.)

ΕΙΔΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ

ΧΡΟΝΟΣ	ΥΠΟΘΕΣΗ	ΑΠΟΔΟΣΗ
ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ
παρόν	οριστική ενεστώτα	οριστική ενεστώτα
παρελθόν	οριστική πρκ	οριστική πρκ
μέλλον	οριστ. συντελ. μελλ.	οριστ. μέλλοντα
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
παρόν	υποτακτική παρατατ.	υποτακτική παρατατ.
παρελθόν	υποτακτική υπερσυντ.	υποτακτική υπερσυντ.
εξαίρεση	υποτακτική υπερσυντ. (παρελθόν)	υποτακτική παρατατ. (παρόν)
ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΥΝΑΤΗ Ή ΠΙΘΑΝΗ
παρόν-μέλλον	υποτακτ. ενεστώτα ή πρκ	υποτακτική ενεστώτα ή πρκ
Παρελθόν	υποτακτ. παρατ. ή υπερσυντ.	υποτακτ. παρατ. ή υπερσυντ.

ΣΤ.ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή	εκφορά	σημασία
etsi, tametsi,quamquam	οριστική	πραγματικό περιεχόμενο
cum, licet	υποτακτική	υποκειμενικό περιεχόμενο

Εκφράζουν: μια υποθετική κατάσταση, παρά την οποία ιχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

v Στην κύρια συχνά υπάρχει ο σύνδεσμος tamen.

Z. ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή	εκφορά	σημασία
etiamsi	οριστική	πραγματικό περιεχόμενο
licet, quamnis, ut	υποτακτική	υποκειμενικό περιεχόμενο

Εκφράζουν: μια υποθετική κατάσταση, που κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

v Ο σύνδεσμος quamnis είναι συνήθως μπροστά από επίθετα ή επιρρήματα.

Η. ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή:

o atque, et (μετά από επίθετα και επιρρήματα που δηλώνουν ισότητα, ομοιότητα και τα αντίθετά τους).

o ut, sicut (στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως τα ita, sic). Εκφράζουν τρόπο.

o quam (με επίθετα και επιρρήματα θετικού βαθμού. Προηγείται το quanto ή το quo).

Eκφορά: με οριστική = πραγματικό ( η πράξη αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα).

Χρήση: ως β΄ όρος σύγκρισης.

Θ. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ

Εισαγωγή:

ut si, velut si, tamquam si, quasi, proinde quasi.

Εκφορά: με υποτακτική (γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση).

Ι. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Επιθετικές: προσδιορίζουν ουσιαστικό ή αντωνυμία.

Εισαγωγή: αναφορικές αντωνυμίες

α) αναφορικές προσδιοριστικές

Εκφορά: οριστική = πραγματικό

υποτακτική (συνήθως από έλξη)

β) αναφορικές προσθετικές (προσδιορίζουν ολόκληρο το περιεχόμενο μιας πρότασης)

Εισαγωγή: quod

Εκφορά: οριστική = πραγματικό

2. Επιρρηματικές: τελικές, συμπερασματικές, αιτιολογικές, υποθετικές, παραχωρητικές, εναντιωματικές.

3. Ουσιαστικές: ισοδυναμούν με ουσιαστικά.

χρησιμεύουν σαν υποκείμενο, αντικείμενο κ.τ.λ.

ΙΑ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α) Μερικής αγνοίας:

Εισαγωγή: με ερωτηματικές αντωνυμίες ή επιρρήματα (όταν η ερώτηση αφορά μέρος μόνο του περιεχομένου της πρότασης).

Β) Ολικής αγνοίας (όταν η απάντηση είναι ναι ή όχι).

1. Απλές:

o ne (όταν δε γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε).

o num (όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση).

o nonne (όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση).

2. Διμελείς:

o utrum…an

o an

o an non (= όχι)

Εκφορά: οριστική = πραγματικό.

υποτακτική (απορηματική = εκφράζουν απορία).

ΙΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α) Μερικής αγνοίας:

Εισαγωγή: με ερωτηματικές αντωνυμίες ή επιρρήματα (quis, quantus, quails, cur, quid, quando)

Χρήση: αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση.

Β) Ολικής αγνοίας

1. Απλές:

o num/ne (αναμένεται καταφατική ή αρνητική απάντηση)

o nonne (εξάρτηση από το ρήμα quaero).

o si (με ρήματα που εκφράζουν αναμονή, προσδοκία, απόπειρα).

o an non, an (με ρήματα που εκφράζουν άγνοια και αμφιβολία).

Xρήση: υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση.

2. Διμελείς:

o utrum…an

o an

o utrum…necne (=ή όχι).

o ne…necne (ή όχι).

o ne…an

Eκφορά: με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.

ΙΓ. ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ

Εισαγωγή: ut (καταφατική)

ne (αρνητική)

Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους είναι απλά επιθυμητό)

Χρήση: α. αντικείμενο

β. υποκείμενο

γ. επεξήγηση

ΙΔ. ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή: ut (φόβος για κάτι ανεπιθύμητο)

ut non, ut (φόβος μήπως δε γίνει κάτι)

Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους αφορά κάτι ενδεχόμενο ή πιθανό)

Χρήση: αντικείμενο

ΙΕ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ QUIN ΚΑΙ QUOMINUS

Εισαγωγή: quominus, ne (από καταφατικά ρήματα

που σημαίνουν «εμποδίζω, αρνούμαι»)

quin (από τα ίδια ρήματα, όταν συνοδεύονται από άρνηση και από ρήματα που σημαίνουν «δεν αμφιβάλλω»)

Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης)