ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΦ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ.

α. ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 28ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1910
Η Β΄ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗ. ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ
Τα παλαιά κόµµατα πήραν την απόφαση να µην πάρουν µέρος στις εκλογές της 28 Ν/βρη 1910. Εισηγητής της αποχής ήταν ο Γ. Θεοτόκης. Μαζί τους συµφώνησε και ο ∆ηµ. Γούναρης. Όταν οι φίλοι του διαφώνησαν για την απόφασή του αυτή, απάντησε:
«Ποίον κύρος δύναται να έχη το νέον Σύνταγµα όταν ψηφισθή από Βουλήν της οποίας δεν µετέχουν ο Θεοτόκης, ο Ράλλης και όλοι οι σοβαροί κοινοβουλευτικοί άνδρες του τόπου;»
Είπε µια βλακεία που ήταν ίση µε το µπόι του. Τα συντάγµατα έχουν κύρος όχι όταν ψηφιστούν από τους Θεοτόκηδες και Ράλληδες, αλλά όταν αντικαθρεφτίζουν τη θέληση της πλειοψηφίας του λαού. Ο Γούναρης είχε τώρα περάσει χωρίς προσχήµατα στην αντίδραση και γι’ αυτό µωρολογούσε. Αντίθετα από το Γούναρη που διάψευσε τις ελπίδες που στήριξαν σ’ αυτόν οι Πατρινοί, καθώς και πολλοί νεοϊδεάτες, οι κοινωνιολόγοι, µε επικεφαλής τον Αλεξ. Παπαναστασίου, άρχισαν να κινούνται.
Όχι µόνο όταν έγινε το στρατιωτικό κίνηµα, ο Παπαναστασίου σαν αντιπρόσωπος της «Κοινωνιολογικής Εταιρείας», σύνταξε ολόκληρο πρόγραµµα µε τον τίτλο: «Τι πρέπει να γίνη» και το έδωκε στον αρχηγό του Σ.Σ. Ν. Ζορµπά, αλλά προσπάθησε να οργανώσει νέο κόµµα έχοντας σύµφωνους τους κοινωνιολόγους.
Κατά τα µέσα του 1910 την πολιτική τους οµάδα οι κοινωνιολόγοι την ονοµάσανε «Λαϊκόν Κόµµα». ∆ηµοσίεψαν µάλιστα και το πολιτικό πρόγραµµά τους που το είχε συντάξει ο Παπαναστασίου.
Όµως, όπως ξέρουµε, οι προσπάθειές τους αυτές δε βρήκαν απήχηση στα πλατιά στρώµατα του λαού. Οι κοινωνιολόγοι ήταν γνωστοί σε πολύ µικρούς κύκλους. ∆εν είχαν λοιπόν το απαιτούµενο κύρος και αίγλη για να τους προσέξουν οι λαϊκές µάζες.
Εξάλλου στην περίοδο αυτή είχε ανατείλει το άστρο του Βενιζέλου που όλο και ανέβαινε στο πολιτικό στερέωµα της Ελλάδας.
Ενώ λοιπόν οι κοινωνιολόγοι αγωνίζονταν να ξυπνήσουν τις µάζες, προβάλλοντας µελετηµένο πρόγραµµα, ο Γούναρης και οι παλαιοκοµµατικοί παράτησαν τον εκλογικό αγώνα και κάλεσαν τον ελληνικό λαό να µην πάει και ψηφίσει την ηµέρα των εκλογών. Βγήκαν όµως γελασµένοι, γιατί οι λαϊκές µάζες ψήφισαν και µε φανατισµό µάλιστα τους βενιζελικούς και τους ανεξάρτητους υποψήφιους. Κι’ ακόµα πολλοί πρώην και τέως βουλευτές που ανήκανε στα παλιά κόµµατα καθώς και ανεξάρτητοι, δήλωσαν φιλία στο Βενιζέλο.
Από τη µια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, το νέο κόµµα, το κόµµα των φιλελευθέρων, µε έµβληµα του την Άγκυρα, είχε τραβήξει στην προεκλογική του εξόρµηση τη µεγάλη πλειοψηφία του λαού.
Ο Βενιζέλος από µήνες πριν είχε επισηµάνει τη Θεσσαλία σαν την επαρχία όπου φυσούσε πιο πολύ ο ανορθωτικός άνεµος. Η αγροτική εξέγερση δεν τον άφησε ασυγκίνητο. Επίσης και ο απεργιακός σάλος και τα σοσιαλιστικά κηρύγµατα, που ακούονταν στην πόλη αυτή, δεν τον άφησαν αδιάφορο. Γι’ αυτό αποφάσισε να εκφωνήσει τον πρώτο προεκλογικό του λόγο στον οποίο θα έκανε ανάπτυξη του προγράµµατός του, στη Λάρισα για ν’ ακουστεί σ’ όλη τη Θεσσαλία.
Εξάλλου, αν και ο παλαιοκοµµατισµός ήταν µικρή µειοψηφία, οι Θεσσαλοί αγρότες και εργάτες έδειξαν ότι µένανε πιστοί στην αγροτική και εργατική ιδέα. Εγκαινίασε λοιπόν την εκλογική του εξόρµηση από τη Θεσσαλία ελπίζοντας να καταχτήσει τη µεγάλη µάζα του θεσσαλικού λαού. Γι’ αυτό σύνταξε το λόγο του µε προσοχή. Έδινε υποσχέσεις και χάραζε σε όλα τα φλέγοντα ζητήµατα νέα πολιτική.
Γ. Κορδάτου, ό.π. σσ. 226-227

Τι γνωρίζετε για την Κοινωνιολογική Εταιρία και ποια τα αιτήματά της; Τι πέτυχαν στις εκλογές του Νοεμβρίου 1910;


β. ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ενώ εις την Θεσσαλονίκην ιδρύετο νέον κράτος, εις τας Αθήνας διελύετο το υπάρχον. Το εθνικόν ζήτηµα και αι ξέναι επεµβάσεις απετέλουν τον ένα εκ των λόγων της αποσυνθέσεως. Αλλά περισσότερον αξιοθρήνητος παρουσιάζετο η εσωτερική κατάστασις.
Η συντεταγµένη πολιτεία δεν αντιµετώπιζε το Κίνηµα της Θεσσαλονίκης δια των νοµίµων µέσων, τα οποία είχεν άφθονα εις την διάθεσίν της. Παρεσκευάζετο εις αντικίνηµα! Μια παντοδύναµος βασιλική δικτατορία διέρρεεν εις αναρχικήν οχλαγωγίαν. Αρχικώς επεδιώχθη να φορτωθούν εις τους τροµοκρατικούς συλλόγους των επιστράτων αι ευθύναι των εξωτερικών πραγµάτων.
Αλλ’ οι επιστρατοι, οι µετ’ αυτών παλαιοί κοµµατάρχαι και µερίς αντιδραστικών αξιωµατικών υποκατεστάθησαν σιγά-σιγά εις τας δηµοσίας υπηρεσίας! Οι πρόεδροί των συνειργάζοντο εκ του φανερού µε τους υπαλλήλους του κράτους. Ενίοτε οι τελευταίοι και µάλιστα δικαστικοί, όπως εν Αθήναις ο ανακριτής Μεϊντάνης και ο αντιεισαγγελεύς Λιβιεράτος, συνεδύαζαν το αξίωµά των µε την ιδιότητα του οπλαρχηγού των επιστράτων.
Οι επίστρατοι εφυλάκιζαν φιλελευθέρους πολίτας και όχι σπανίως αξιωµατικούς, ως υπόπτους αποδράσεως εις Θεσσαλονίκην. Ενήργουν δηµοσίας εισφοράς. Και εφ’ όσον το µέτρον περιωρίζετο µεταξύ οµοφρόνων µελών ουδείς εδικαιούτο να παρατηρήση τι. Παραδόξως και κατά προτίµησιν αι εισφοραί επεβάλλοντο αναγκαστικώς εις τους βενιζελικούς! Η κυβέρνησις υφίστατο κατ’ όνοµα. Ο πρόεδρος αυτής ήτο φιλόπονος και ερευνητής ιστορικός µε φήµην δραστήριου οργανωτού συνεδρίων ή αθλητικών αγώνων. ∆ιδάσκαλος και αφωσιωµένος υµνωδός της βασιλικής οικογενείας ανυψώθη απροσδοκήτως εις αξίωµα µέγα και προ πάντων φοβερόν ένεκα των περιστάσεων. Και το παρελθόν και ο χαρακτήρ και η αδαηµοσύνη τον κατέστησαν άβουλον εκτελεστήν της θελήσεως του βασιλικού αυθέντου. Άλλοι εκ των υπουργών εδίδασκαν βοτανικήν ή ζωολογίαν, είχαν µηχανικάς ή λογιστικάς γνώσεις και µόνον µε την πολιτικήν ευθύνην ήρχοντο εις συνάφειαν δια πρώτην φοράν της ζωής των.
Γ. Βεντήρη, ό.π., τ. Β΄, σ. 227